Oryginalne języki Biblii

Czytelnia

Nauka oryginalnych języków Biblii

Biblię napisano w językach: hebrajskim i greckim, a niektóre fragmenty w aramejskim. Dwa pierwsze - są językami, których na świecie uczy się prywatnie kilkadziesiąt tysięcy osób, zafascynowanych Biblią i pragnących poznawać ją w oryginale. Dlaczego warto próbować sięgnąć po oryginalne wersje językowe, wie każdy, kto czytuje w innym języku. "Każdy tłumacz jest zdrajcą" - to powiedzenie jest chyba przesadą, ale na pewno tłumacz dokonuje interpretacji tekstu. A o czytaniu w językach oryginalnych pisał m.in. Czesław Miłosz w wierszu "Lektury" ("Zapytałeś mnie, jaka korzyść z ewangelii czytanej po grecku..."). Wiersz ten jest umieszczony na stronie "Katechezy" Kazimierza Bukowskiego, umieszczonej na serwerze Opoka.

Od czego zacząć naukę biblijnych języków?

Nasuwa sie prosta odpowiedź: od nauczenia się alfabetu! To zajmie na początek kilkanaście minut...
Jest dużo przewodników video na youtube, omówienia są w języku angielskim - proponujemy dwa przykłady, które zajmują łącznie kwadrans (tak, 15 minut), a na których jest świetnie pokazany alfabet hebrajski (alfabet aramejski jest praktycznie taki sam) i przystępnie objaśniony alfabet grecki.
Alfabet hebrajski jest trochę trudniejszy, bo jest to (jak mawiają rabini) "pismo starsze niż papier", więc czytane od prawej do lewej; dawno, dawno temu w prawej dłoni był młotek, a w lewej dłuto, i tak podobno lepiej szło bez ryzyka ułupania sobie palców przy okazji sporządzania zapisków...

Jednak chcąc zabrać się za naukę zupełnie na serio, to proponujemy zacząć od odpowiedzi na pytanie: czy chcę uczyć sie samodzielnie, czy z pomocą lektora/nauczyciela?

Jeśli nie brakuje motywacji i da się pomyśleć o samodzielnej pracy, do tego najlepiej jeszcze znając język angielski, to najlepiej od zebrania odpowiednich narzędzi - nagrań i podręczników (niżej polecamy kilka pozycji). Niezwykle przydatnym narzędziem jest program biblijny zawierający teksty opracowane od strony gramatyki i sprzężony z nimi słownik. Warto wykorzystać do tego bezpłatne programy biblijne takie jak e-Sword - stanowią one nieocenioną pomoc, umożliwając też wydruk fragmentów tekstu biblijnego bez konieczności kupowania od razu całego wydania.

Dodajmy, że nieporównanie łatwiej jest uczyć się w grupie pod kierownictwem nauczyciela. Jeśli gdzieś blisko Ciebie jest szkoła teologiczna (seminarium?), spróbuj zorientować się, jakie są możliwości wpisania się na kurs biblijnej greki i hebrajskiego, takie zajęcia prowadzi każde seminarium duchowne. ALe są też lektoraty adresowane wprost do osób świeckich - dla przykładu: w Warszawie od paru lat dostępne są otwarte lektoraty z języków: greckiego, hebrajskiego i aramejskiego, prowadzone za niewielką opłatą w Bobolanum pod hasłem "Zapisz się na języki biblijne - języki Jezusa!". Jednak podkreślmy: nie należy zniechęcać się brakiem pobliskiej szkoły - da się bardzo dobrze poznać te języki także bez pomocy nauczycieli, choć jest to trudniejsze...

Paradoksalnie - samodzielnie w Polsce obecnie łatwiej jest uczyć się języka hebrajskiego niż greckiego (o tyle nas to dziwi, że z Grecją łączy nas przecież ... ta sama Unia Europejska, poza tym elementy tego języka wykłada się w niemal każdym liceum, wprawdzie najczęściej przy okazji łaciny - ale jednak...). Nie znamy kursów korespondencyjnych języka greckiego - natomiast jest nam znany bardzo dobry i ze wszech miar godny polecenia korespondencyjny kurs języka hebrajskiego, o którym piszemy niżej.

Zacząć naukę można w każdej chwili, korzystając z któregoś z poradników. Poznanie języka greckiego (koine) w stopniu umożliwiającym rozpoczęcie lektury Nowego Testamentu wymaga (na początek!) około 50 godzin pracy (dla prawdziwego entuzjasty może to oznaczać dwa weekendy!).

Przed zabraniem się za konkretną pracę - polecamy tytułem wstępu lekturę umieszczonego na stronach pisma Recogito krótkiego artykułu Języki biblijne autorstwa specjalisty - filologa biblijnego Dariusza Długosza.

My sami próbujemy na razie poruszać się głównie po niektórych częściach Nowego Testamentu, unikając pism św. Pawła, pisanych dość trudnym językiem - i mówiąc szczerze: doceniamy trud tłumaczy i obowiązujący kiedyś w Kościele zakaz czytania nieautoryzowanych przekładów!

Nagrania audio

Biblię w języku hebrajskim i współczesnym greckim (oraz kilkudziesięciu innych) możesz znaleźć na stronie organizacji Talking Bibles International.

Wydania Biblii w językach oryginalnych

Współcześnie - z powodów o których piszemy na stronie W jakich językach napisano Biblię - korzystamy z tekstów biblijnych, opracowanych przez specjalistów, w oparciu o ich wiedzę o starożytnych językach oraz o najstarsze manuskrypty i starożytne przekłady z hebrajskiego i greki.
Opracowane przez specjalistów teksty są publikowane jako wydania krytyczne; najbardziej naszym zdaniem godne polecenia takie wydania - to Biblia Hebraica Stuttgartensia (tekst hebrajski) i Grecki Nowy Testament w opracowaniu Nestle'a i Alanda (wersja 27 - oznacza się to NA27) lub w opracowaniu United Bible Societies (wersja 4: UBS4).

Wydania krytyczne można kupić w wielu księgarniach. Z pewnością warto polecić odwiedziny w księgarni Towarzystwa Biblijnego w Warszawie przy Nowym Świecie, jest też dział biblijny w warszawskim empiku na rogu Al. Jerozolimskich i Nowego Światu. Drukowane wersje są umiarkowanie drogie, stąd warto kupować bez pośpiechu, wybierając zadowalający format (jest ich bardzo wiele, co nie znaczy że wszystkie są stale w sprzedaży - gdyby tak się zdarzyło, z pewnością warto zamówić sprowadzenie tego, który wydaje się najbardziej odpowiedni). Wydanie NA27 w bardzo ładnym, poręcznym wydaniu grecko-angielskim kosztuje około 150 zł., nieco droższy jest polsko-grecki Nowy Testament i polsko-hebrajski Pięcioksiąg, wydane przez Vocatio (niestety - format ogromnej cegły).

W Internecie można znaleźć dostępne bezpłatnie bardzo dobrej jakości teksty w językach oryginalnych - najważniejsze kodeksy hebrajskie z tekstem masoreckim oraz teksty greckie. Są one upublicznianie (po korektach i opracowaniach) przez entuzjastów Biblii lub szkoły biblijne. Wśród tekstów greckich można znaleĽć m.in. klasyczny Textus Receptus (jego początki są związane z Erazmem z Rotterdamu) z którego korzystali tłumacze do XIX wieku, oraz niemal równie klasyczne, a na pewno bardziej kontrowersyjne w swoim czasie opracowanie Westcott-Hort z 1881 roku. Ten tekst, z poprawkami naniesionymi wg edycji NA/27 i UBS4, jest dość popularny w wielu bezpłatnych programach biblijnych i z pewnością wart polecenia. Nawet mając drukowane nowe wydanie warto porównać je z tymi dwoma tekstami (różnice dotyczą około 1% tekstu) - historia odtwarzania tekstu greckiego i doprowadzania go do niemal idealnej wierności oryginałowi jest godna powieści sensacyjnej. Dostępne są też wydania NA26/UBS3 oraz grecki tekst większościowy (Byzantine Majority Text) - jako materiały do przeglądania online oraz jako moduły komputerowych programów biblijnych (zob. strony Linkownia i Programy).

Słowniki biblijne języka hebrajskiego i greckiego

Język hebrajski i grecki, jakim napisano Biblię, został dość dokładnie opisany - istnieje szereg słowników wyjaśniających znaczenie wszystkich wykorzystanych słów (jest ich około 8000 w Starym Testamencie i ponad 5000 w Nowym). Jednym z najbardziej popularnych słowników jest słownik Jamesa Stronga, opracowany pod koniec XIX wieku. Wszystkie dostępne teksty greckie są opisane kodami Stronga - po każdym wyrazie jest wpisana liczba (od 1 do 5624), która jest "wejściem" do słownika, wyjaśniającego znaczenie słowa. DOstępne są (również w Sieci) polskie przekłady (m.in. Uwspółcześniona Biblia Gdańska) opisane kodami Stronga. Z pewnością decydując się na istalację programu komputerowego z tekstami oryginalnymi, warto sprawdzić, czy teksty te są opisane liczbami Stronga i czy w programie jest interaktywny słownik grecko-angielski i hebrajsko-angielski.

Kurs korespondencyjny języka hebrajskiego

Kursy korespondencyjne (i stacjonarne - w Warszawie) języka hebrajskiego są prowadzony przez Centrum im. Mojżesza Schorra Fundacji Ronalda Laudera (czyli - przez najlepszych fachowców:). Kursy są o różnych poziomach zaawansowania i intensywności i nie są drogie. Szczerze je polecamy. Pozwalają poznać alfabet i dogadywać się w języku hebrajskim, stanowią też bardzo dobre wprowadzenie do dalszych (samodzielnych?) studiów nad hebrajszczyzną biblijną. Poza swoim podstawowym celem (nauka języka), uczestnictwo w kursie z pewnością da szansę na przełamanie pewnych stereotypów i poznanie (choć trochę...) bogactwa kultury i tradycji żydowskiej!

Hebrajski i grecki w Internecie

Ilość stron opisanych w języku angielskim, oferujących kursy online i skupiających entuzjastów, może budzić podziw. Na razie podamy tylko kilka linków... Nie obędzie się na większości tych stron bez znajomości języka angielskiego - brak stron opisanych po polsku trochę nas dziwi, bo entuzjastów znających grekę i hebrajski nie powinno w Polsce brakować... Tymczasem entuzjaści (a nawet entuzjastki...) anglosascy zakładają np. strony z czytanym w języku greckim Nowym Testamentem...

Jeśli znasz polskojęzyczną stronę poświęconą biblijnemu językowi greckiemu (koine) lub hebrajskiemu - albo jeśli taką prowadzisz - napisz: umieścimy tu do niej link.

Jest natomiast kilka ciekawych i wartościowych stron w języku angielskim:

Podręcznik biblijnego języka greckiego online (strona w j.angielskim)

Little Greek czyli mały Grek (taki, który uczy się jeszcze języka greckiego): strona z informacjami i radami dotyczącymi uczenia się greki koine

Lista dyskusyjna B-Greek na temat biblijnej greki (zawiera interesujące archiwum!)

Lekcje biblijnej greki 31 lekcji, opisanych w języku angielskim (ze strony jednej ze szkół teologicznych; autor kursu lojalnie ostrzega, że po 31 lekcjach nie można być ekspertem - ale na pewno da się czytać i tłumaczyć krótkie fragmenty tekstu)

Lekcje języka hebrajskiego 31 lekcji, opisanych w języku angielskim

Lista dyskusyjna B-Hebrew na temat Biblii Hebrajskiej (również z ciekawym archiwum)

Przypominamy, że wersje Biblii w językach oryginalnych są dostępne w kilku biblijnych programach komputerowych, gdzie można je wyświetlać "werset-w-werset" z tekstem polskim (polecamy program e-Sword).

Biblia - prywatna strona o Piśmie Świętym. 2003-2025